Μια εκπληκτική ιστορία διάσωσης φτερωτών μεταναστών από το μακρινό παρελθόν...
Στο βιβλίο «Ο Ουρουγουανός εραστής» του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε αληθινά γεγονότα της ζωής του Ουρουγουανού συγγραφέα Ενρίκε Αμορίμ, υπάρχει το εξής απόσπασμα:
«Ο Αμορίμ συνέκρινε, ποιητικά, αυτή την ταινία με ένα τρένο που είχε δει κάποτε στη Γαλλία. Στη διάρκεια ενός κύματος ψύχους, η γαλλική κυβέρνηση είχε στείλει ένα τρένο για να μεταφέρει στον νότο τα χελιδόνια που δεν είχαν καταφέρει να μεταναστεύσουν έγκαιρα και τα οποία έσβηναν κοκκαλωμένα από το κρύο στην ακτή».
Με αφορμή την ασυνήθιστη αυτή αναφορά για ένα τρένο που διασώζει χελιδόνια, αναζητήσαμε πληροφορίες σε ιστορικά αρχεία και διαπιστώσαμε πως, πράγματι, κάπου στα μέσα του περασμένου αιώνα, όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και σε άλλα μέρη της Ευρώπης, επιστρατεύθηκαν διάφορα μέσα μεταφοράς για να σώσουν χιλιάδες «εξηντλημένα χελιδόνια, τα οποία παρημποδίσθηκαν από το αιφνίδιον ψύχος να πετάξουν προς νότον»! Τι είχε συμβεί ακριβώς;
Πολλοί θα θυμάστε ότι τον Απρίλιο του 2020, χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά που μόλις είχαν φτάσει στη χώρα μας από την Αφρική, κινδύνεψαν να πεθάνουν μαζικά λόγω των εξαιρετικά χαμηλών για την εποχή θερμοκρασιών που επικρατούσαν.
Το φθινόπωρο του 1952 συνέβη κάτι αντίστοιχο: ένα εξαιρετικά σφοδρό για την εποχή κύμα ψύχους σάρωσε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Σύμφωνα με ιστορικά αρχεία καιρού της Αγγλίας, ο Σεπτέμβριος εκείνης της χρονιάς ήταν ο πιο κρύος του 20ού αι. ενώ, για το Παρατηρητήριο καιρού της Οξφόρδης, ο Σεπτέμβριος του 1952 πέρασε στην ιστορία ως ο πιο ψυχρός από το 1815 (!) όταν και ξεκίνησαν οι καταγραφές του.
Το αιφνίδιο ψύχος καθήλωσε πολλά μεταναστευτικά πουλιά, ειδικά όσα ετοιμάζονταν να αναχωρήσουν για την Αφρική από τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Για τα χελιδόνια ειδικά, η ένταση του φαινομένου ήταν καταστροφική. Τα πιο δυνατά και σκληραγωγημένα πουλιά κατάφεραν να φύγουν, τα μικρότερα και πιο αδύναμα όμως έμειναν πίσω και «επετούσαν από το ένα δέντρο στο άλλο καταδικασμένα να αποθάνουν από εξάντλησις».
Στο Γκρατς της Αυστρίας, η τοπική Εταιρεία για την Παρεμπόδιση της Σκληρότητας προς τα Ζώα έκανε κάτι πραγματικά αξιοθαύμαστο! Με τη βοήθεια ομάδων εθελοντών, συγκέντρωσε τα χιλιάδες παγωμένα πουλιά από όλα τα μέρη της πόλης και τα έστειλε… αεροπορικώς, μέσα σε κατάλληλα κιβώτια, στο Φιούμε, στις αδριατικές ακτές της τότε Γιουγκοσλαβίας, από όπου «θα ημπορέσουν διά των ιδίων δυνάμεων να πετάξουν επάνω από την Μεσόγειον και να φθάσουν εις μέρη περισσότερον ηλιόλουστα»!
Παγωμένα χελιδόνια μεταφέρθηκαν αεροπορικώς και από το Ελσίνκι ως τη Ρώμη, όπου και θα αφήνονταν ελεύθερα να συνεχίσουν προς την Αφρική, με την τοπική Εταιρεία Προστασίας των Ζώων -που οργάνωσε τη μεταφορά- να έχει φροντίσει στο αεροπλάνο τους να υπάρχει και «άφθονος προμήθεια σκωλήκων και εντόμων, με τα οποία θα τρέφονται αι χελιδόνες»!
Πηγές:
- Liverpool Echo (September 24 1952)
- Εφημερίδα «Ελευθερία» (25 Σεπτεμβρίου & 17 Οκτωβρίου 1952) – Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Βιβλιοθήκης
- Ο Ουρουγουανός Εραστής, Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2013
- https://premium.weatherweb.net/weather-in-history-1950-to-1974-ad/