Στην κρίσιμη Ολομέλεια της 12ης Ιουλίου, το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε υπέρ του προτεινόμενου Νόμου για την Αποκατάσταση της Φύσης και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Είχε προηγηθεί μια τεράστια κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, με «μπροστάρηδες» κορυφαίες περιβαλλοντικές Οργανώσεις -όπως η BirdLife Ευρώπης- την οποία στήριξαν χιλιάδες μέλη της επιστημονικής κοινότητας, σημαντική μερίδα φορέων της αγοράς και πάνω από 1.000.000 πολίτες στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη.
Το γεγονός ότι ένας τόσο κρίσιμος, για το μέλλον όλων μας, Νόμος δεν αποτέλεσε παρελθόν, αποτελεί οπωσδήποτε μια νίκη, ειδικά όταν αυτό συνέβη παρά την άνευ προηγουμένου εκστρατεία παραπληροφόρησης που προηγήθηκε και η οποία είχε ως στόχο να τον καταποντίσει και να ανακόψει την πορεία θεσμοθέτησής του. Αυτή η παράλογη, αντι-περιβαλλοντική εκστρατεία ενορχηστρώθηκε σε μεγάλο βαθμό από πολιτικούς της δεξιάς και συντηρητικής πτέρυγας της Ευρωβουλής με την –συχνά απροκάλυπτη- υποστήριξη ισχυρών λόμπι του αγροτικού και αλιευτικού τομέα.
Παρά την ικανοποίηση για όσους πάλεψαν επί μήνες να μην απορριφθεί ο Νόμος, η ψηφοφορία στο Ευρωκοινοβούλιο δεν έφερε χαμόγελα αλλά μάλλον προβληματισμό και ανησυχία αφού, προκειμένου να επιτευχθεί συμβιβασμός, θυσιάστηκαν πολλές κρίσιμες διατάξεις του σχεδίου, ανάμεσά τους και πολλές που αφορούν τις δεσμεύσεις των κρατών-μελών αλλά και τους κύριους στόχους του Νόμου, καταλήγοντας σε μια θέση που είναι όχι μόνο ασθενέστερη από την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και σε προφανή αντίθεση με τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής κρίσης και της κρίσης της βιοποικιλότητας που απαιτούν λύσεις δραστικές και ουσιώδεις.
Μία από τις σοβαρότερες «θυσίες» που έγιναν, αφορούσε το προτεινόμενο άρθρο για την αποκατάσταση γεωργικών γαιών, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης τυρφώνων. Καταργήθηκε έτσι ένα ουσιαστικό εργαλείο για την αύξηση της ικανότητας της Ευρώπης να δεσμεύει άνθρακα και να αντιμετωπίζει την εντατική γεωργία, που αποτελεί βασικό παράγοντα απώλειας βιοποικιλότητας. Επιπλέον, εγκρίθηκε τροπολογία η οποία καθυστερεί την έναρξη των μέτρων έως ότου αξιολογηθούν πιθανές «επιπτώσεις» από την εφαρμογή του νόμου στην επισιτιστική ασφάλεια της Ευρώπης. Με τον τρόπο αυτό, το Κοινοβούλιο υπέκυψε στην εκστρατεία τρόμου που διεξάγουν τόσο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα όσο και ακροδεξιές ομάδες.
Ένα ακόμα σοβαρότερο στοιχείο αποδυνάμωσης του επιπέδου φιλοδοξίας του Νόμου αποτελεί η κατάργηση του άρθρου που εγγυάται το θεμελιώδες δικαίωμα πρόσβασης των πολιτών στη δικαιοσύνη, με εμφανή πια τον κίνδυνο παραβίασης των όσων ορίζει η Σύμβαση του Aarhus και της δημιουργίας άνισων όρων μεταξύ των κρατών-μελών.
«Σήμερα σημειώθηκε μια μικρή νίκη της ελπίδας έναντι του φόβου, της αλήθειας έναντι του ψεύδους. Ωστόσο, το κλίμα και η βιοποικιλότητα δεν περιμένουν κανέναν. Καλούμε τώρα όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να κάνουν εποικοδομητική χρήση των τριμερών διαπραγματεύσεων για να εξασφαλίσουν έναν τελικό νόμο που θα είναι κατάλληλος για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα», δήλωσε η Κωνσταντίνα Ντεμίρη, Διευθύντρια της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας που προώθησε στην Ελλάδα την εκστρατεία #RestoreNature για την ανάγκη αποκατάστασης της Φύσης.
Το #RestoreNature είχε ως αποδέκτες όλους τους εκπροσώπους της Ελλάδας στο Ευρωκοινοβούλιο, εντούτοις αξίζει να σημειωθεί πως οι ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας που παρέστησαν στην ψηφοφορία (Άννα-Μισέλ Ασημακοπούλου, Ελισάβετ Βόζεμπεργκ-Βρυωνίδη, Μανώλης Κεφαλογιάννης, Βαγγέλης Μεϊμαράκης και Μαρία Σπυράκη) και ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, επέλεξαν να ακολουθήσουν τη γραμμή του Manfred Weber, δηλαδή τη γραμμή της άρνησης της επιστήμης, του φόβου και της παραπληροφόρησης, καταψηφίζοντας την ίδια πρόταση που λίγες εβδομάδες πριν η Ελληνική κυβέρνηση είχε στηρίξει.
Είναι πραγματικά λυπηρό πώς οι εκκλήσεις για την αυτονόητη προστασία του κλίματος και της φθίνουσας βιοποικιλότητας αγνοήθηκαν, θυσιαζόμενες στο βωμό των συμφερόντων των λόμπι και της μικροπολιτικής. Τώρα, τα μάτια όλων είναι στραμμένα στις τριμερείς διαπραγματεύσεις!
Σημειώσεις
Στην ψηφοφορία της 12ης Ιουλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την τροπολογία με βάση τη Γενική Προσέγγιση, τη θέση των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με τον Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης. Αυτή η Γενική Προσέγγιση έχει ήδη αποδυναμώσει σημαντικά το επίπεδο φιλοδοξίας της πρότασης νόμου, ιδίως για τους στόχους αποκατάστασης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, των τυρφώνων και των δασών, καθώς και με τη διαγραφή του άρθρου σχετικά με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ των ακόλουθων μεμονωμένων τροπολογιών που μειώνουν το επίπεδο φιλοδοξίας, για παράδειγμα:
· Τροπολογίες 135 και 136: Καθυστέρηση της εφαρμογής του Νόμου για την αποκατάσταση της φύσης, έως ότου η Επιτροπή παράσχει αξιόπιστα και επιστημονικά δεδομένα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με τις αναγκαίες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επισιτιστικής ασφάλειας
· Τροπολογία 34/47: Διαγραφή αρ. 9 για την αποκατάσταση αγροτικών οικοσυστημάτων, συμπεριλαμβανομένων των στόχων αποκατάστασης για τους αποστραγγισθέντες τυρφώνες.
· Τροπολογία 44: Διαγραφή αρ. 16 για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
· Τροπολογία 21: Εξασθένιση αρ. 4(1), περιορίζοντας την αποκατάσταση των χερσαίων βιοτόπων μόνο εντός περιοχών του Δικτύου Natura 2000 και απαλείφοντας σχετικές προθεσμίες.
· Τροπολογία 29: Διαγραφή αρ. 5(2), αναφορικά με τους στόχους επαναφοράς θαλάσσιων οικοτόπων.
· Τροπολογία 99: Σημαντική αποδυνάμωση του αρ. 4(2), με τη διαγραφή των προθεσμιών για την επαναφορά χερσαίων οικοτόπων.
· Τροπολογία 25/101/121 & 32/104/126: Διαγραφή αρ. 4(7) και 5(7), που περιέχουν την αρχή της μη χειροτέρευσης, για την πρόληψη της περαιτέρω επιδείνωσης των οικοτόπων.
· Τροπολογία 131: Αναβολή επίτευξης στόχων ένεκα «κοινωνικοοικονομικών λόγων».
Το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε επίσης ορισμένες τροποποιήσεις που βελτιώνουν το επίπεδο φιλοδοξίας, όπως:
· Τροπολογία 15: Συντονισμός των μέτρων βελτίωσης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ανάμεσα στα κράτη-μέλη.
· Τροπολογία 11: Εντός 12 μηνών από τη θέση σε ισχύ του Κανονισμού, η ΕΕ θα περιγράψει σε έκθεση τη διαθεσιμότητα, τις χρηματοδοτικές ανάγκες και τα κενά για την εφαρμογή, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων αποζημίωσης για τους ιδιοκτήτες γης και των πρόσθετων μέτρων.